20 yaş dişleri 3. büyük azı diş olarak da adlandırılırlar. Akıl dişleri azı dişler arasında en büyük olan ve çenelerin en gerisinde kalan dişlerdir. Bu dişler ağızda süren son dişlerdir. 18-24 yaşları arasında ağızdaki yerlerini alırlar. Ama genellikle geç yaşlara kadar çıkmazlar ya da gömük kalırlar.Bazı kişilerde dört adet 20 yaş dişi vardır, nadiren ise hiç oluşmazlar.Çoğunlukla 20 yaş dişlerinin sürmesi için ağızda yeterli boşluk yoktur ve birçok 20 yaş dişi gömük kalır ya da tam süremeyerek yarım çıkmış şekilde ağızda dururlar.Bu dişler çoğunlukla; Diş etrafında Ağrı , Kulak ağrısı, Ağız açmada kısıtlılık gibi şikayetlere neden olurlar. Bazen etraflarında kist oluşabilir bazende öndeki dişin çürümesine neden olabilirler. Yerleri nedeniyle arkada kaldıklarından bu bölge hastalar tarafından iyi temizlenemez ve diş etinde iltihaba neden olabilir.Antibiyotiklerle bu belirtileri ortadan kaldırmak mümkündür fakat çoğunlukla bu belirtiler tekrarlarlar. Ağız içiyle bağlantı kurmuş olan akıl dişleri, ağızda bazen tamamen, bazen de kısmen görünebilir. Ağrıya, bazen kötü bir tat ve akıntı eşlik edebilir. Bu dişlerin sürmesi genellikle oldukça ağrılı olur ve tamamen sürmeleri uzun zaman alır. Ağrı kesiciler, antibiyotik ve sıcak tuzlu suyla gargara ile genelde problem kontrol altına alınabilir. Her zaman problemli olurlar diye bir şart yoktur, fakat sıklıkla şişlik, hassasiyet, ağrı, ağız açılımında kısıtlılık, kötü ağız kokusu ve kötü tada neden olurlar.Bu dişler eğer gömükseler bu konuda eğitim almış çene cerrahları tarafından çekilmesinde fayda vardır. Uygun koşullarda 4 dişi gömük olan hastanın dişlerinin hepsi tek seansta çekilebilir.
20 yaş dişleri 3. büyük azı diş olarak da adlandırılırlar. Akıl dişleri azı dişler arasında en büyük olan ve çenelerin en gerisinde kalan dişlerdir. Bu dişler ağızda süren son dişlerdir. 18-24 yaşları arasında ağızdaki yerlerini alırlar. Ama genellikle geç yaşlara kadar çıkmazlar ya da gömük kalırlar.Bazı kişilerde dört adet 20 yaş dişi vardır, nadiren ise hiç oluşmazlar.Çoğunlukla 20 yaş dişlerinin sürmesi için ağızda yeterli boşluk yoktur ve birçok 20 yaş dişi gömük kalır ya da tam süremeyerek yarım çıkmış şekilde ağızda dururlar. Bu dişler çoğunlukla; Diş etrafında Ağrı , Kulak ağrısı, Ağız açmada kısıtlılık gibi şikayetlere neden olurlar. Bazen etraflarında kist oluşabilir bazende öndeki dişin çürümesine neden olabilirler. Yerleri nedeniyle arkada kaldıklarından bu bölge hastalar tarafından iyi temizlenemez ve diş etinde iltihaba neden olabilir.Antibiyotiklerle bu belirtileri ortadan kaldırmak mümkündür fakat çoğunlukla bu belirtiler tekrarlarlar. Ağız içiyle bağlantı kurmuş olan akıl dişleri, ağızda bazen tamamen, bazen de kısmen görünebilir. Ağrıya, bazen kötü bir tat ve akıntı eşlik edebilir. Bu dişlerin sürmesi genellikle oldukça ağrılı olur ve tamamen sürmeleri uzun zaman alır. Ağrı kesiciler, antibiyotik ve sıcak tuzlu suyla gargara ile genelde problem kontrol altına alınabilir. Her zaman problemli olurlar diye bir şart yoktur, fakat sıklıkla şişlik, hassasiyet, ağrı, ağız açılımında kısıtlılık, kötü ağız kokusu ve kötü tada neden olurlar.Bu dişler eğer gömükseler bu konuda eğitim almış çene cerrahları tarafından çekilmesinde fayda vardır. Uygun koşullarda 4 dişi gömük olan hastanın dişlerinin hepsi tek seansta çekilebilir.

NEDEN 20 YAŞ DİŞLERİ ÇEKİLMELİDİR?

-20 yaş dişleri ağzımızdaki en son çıkan büyük azı dişleridir. Genellikle çene kavsi içerisinde 20 yaş dişlerinin yerleşebileceği alan pek olmamaktadır. Bu nedenle dişler gömük veya yarı-gömük şekilde kalırlar. Bu durumda da özellikle yarı sürmüş dişler çevresindeki yumuşak doku dolayısıyla sürekli gıda birikimi nedeniyle enfeksiyona açık hale gelirler. Bu nedenle bu dişler çekilir.-Bazı durumlarda çene kavsinde yer vardır ve diş tamamen sürmüştür. Fakat hasta o bölgeye ulaşıp etkili fırçalama yapamadığı için bu dişler sosyal endikasyon adı altında çekilir.-Bazı durumlarda da 20 yaş dişlerinin etrafında kistik oluşumlar meydana gelmektedir. Bu durumda da bu dişlerin ağızda kalması istenmez.Ayrıca ortodontik tedavi öncesinde veya ortodontik tedavinin bir aşaması olarak dişlerin sıralanması için mevcut yer olmadığında veya var olan 20 yaş dişleri tedavi bittikten sonra çapraşıklıklara neden olacaksa da bu dişlerin çekimi istenir.

ÜÇÜNCÜ BÜYÜK AZI DIŞININ ÇEKIMINI ZORLAŞTIRAN UNSURLAR NELERDIR?

Obezite, Yoğun kemik varlığı, Büyük dil, Dilasere kökler, Şiddetli öğürme refleksi, İnferior alveoler kanalın pozisyonu, İleri yaş, Alt üçüncü büyük azı dişinin kök uçlarının kortikal kemik içinde olması, Anestezinin etkin sağlanamadığı durumlar, Atrofik mandibula , Operasyon sahasına limitli erişim,

DIŞLER NEDEN GÖMÜK KALIR ?

Üçüncü molar dişlerinin sürme zamanı, bireylerin genetik özellikleri, beslenme şekilleri, dişlerin fonksiyona katılım, ırksal değişiklikler gibi parametreler altında değişiklik gösterse de, genellikle erkeklerde 20–23, bayanlarda ise 21–22 yaşlar arasında olmaktadır. Eğer normal sürme zamanı içerisinde ve sonraki bir yıllık periyotta dişler normal yerlerini alamamışsa, bu tür dişler gömülü dişler olarak adlandırılırlar.Dişlerin gömülü kalma sebeplerini üç ayrı teori ile açıklamaktadır;

ORTODONTIK TEORI:

Ağızdan solunum, erken diş kaybı gibi çenelerin normal gelişimini engelleyen herhangi bir etken dişlerin gömülü kalmasına sebep olmaktadır.

FILOGENETIK TEORI:

Medeniyetlerin ilerlemesi ile insanların beslenme alışkanlıkları değişmiş ve gıdaları parçalamak için sarf edecekleri güç miktarı azalmıştır ve bunun sonucu olarak çene kemikleri küçülmüştür. Üçüncü molar dişlerin sürmek için yer bulmaları güçleşmiş ve gömülü kalma durumları ortaya çıkmıştır.

MENDELIEN TEORISI:

İnsanlar ebeveynlerinin birisinden küçük çene yapısı ve diğerinden büyük diş özelliği alırsa dişler çenede yer bulamayıp gömülü kalabilmektedir.

GÖMÜK DIŞ AMELIYATI ÖNCESI DIKKAT EDILMESI GEREKENLER

Hekim tarafından ameliyat öncesi önerilen ilaçlar alınmalıdır. Kanamanın durmasına engel teşkil eden asprin, antikoagülan ( kan sulandırıcı ) gibi ilaçlar kullanılıyorsa hekim kontrolünde ameliyat öncesi kesilmelidir.

GÖMÜK DIŞ AMELIYATI SONRASI DIKKAT EDILMESI GEREKENLER

-Operasyondan sonra ağza yerleştirilen tampon 30 dakika kadar ısırılır. Bu süre sonunda hala kanama varsa yaklaşık aynı büyüklükteki bir pamuk bölgeye yerleştirilebilir.-Operasyondan sonraki özelikle ilk 24 saat içerisinde çalkalama ve tükürme yapılmamalıdır. Aksi halde iyileşmenin gerçekleşmesi için gereken pıhtı oluşumu çekim soketinden uzaklaşacaktır. Bu süre zarfında çok sıcak yiyecek ve içecekler tüketilmemelidir ve mümkünse sıcak duş alınmamalıdır.-Asprin, kumadin ve türevi olan kanamayı arttıracak olan ilaçlar kullanılmamalıdır.-Anestezinin etkisi 2-3 saat içinde geçecektir. Bu süre içerisinde dudak ve dil ısırılabilir. Sonuç olarak buna bağlı ağrılı ülserler oluşacağından anestezi geçene kadar yiyecek ve sıcak besinler tüketilmemelidir.-Özellikle 24 saat içerisinde uygulanacak olan buz kompres şişliğin oluşumunu azaltacaktır. 15 dakika uygulayıp 15 dakika ara verilecek buz kompres uygulanmalıdır.-Dişler operasyonun ertesi günü fırçalanmaya başlanabilir. Fakat ameliyat bölgesi daha yumuşak ve özenli fırçalanmalıdır.

GÖMÜK DIŞLERIN ÇEKIMI SONRASI OLUŞAN KOMPLIKAYONLAR?

Tüm cerrahi işlemlerde olduğu gibi gömük alt yirmi yaş dişi cerrahisini takiben erken ve geç dönemde meydana gelebilen, major ve/veya minör komplikasyonlar görülebilmektedir.

AĞRI:

Cerrahi sonrası akut ağrı, genellikle doku yaralanmasına bağlı olarak gelişen enflamasyonun sonucu olarak oluşmaktadır, gömük diş cerrahisi sonrası görülen ağrı, dişin zorluk derecesi ile ilişkilendirilmektedir.Cerrahi sonrası ağrı ve ödem, membran üzerinde antieksudatif özelliği olan glukokortikoidlerle ve nonsteroidal antienflamatuar ilaçlarla azaltılabilmektedir.

ÖDEM:

Cerrahi sonrası ödem, doku travmasına bağlı olarak gelişen enflamatuar cevabın sonucudur. Cerrahi sonrası ödem girişimi takip eden 1. ve 2. günde en üst seviyededir, 3. günden itibaren azalmaya başlar, 7.günde pek çok vakada tamamen çözülür. Doku yaralanması ile başlatılan enflamatuar cevapta ilk olarak vazodilatasyon meydana gelmekte; yara sahasında kan akımı artmaktadır. Enflamasyon sırasında, ilk önce kısa süreli arteriyel vazokonstüksiyon daha sonra da vazodilatasyon nedeniyle arteriyol, venül ve kappillerlere doğru artmış kan akımı meydana gelir.

TRISMUS (AĞIZ AÇMADA KISITLILIK)

Gömük alt yirmi yaş dişi cerrahisini takiben enflamatuar cevaba bağlı olarak başta masseter kası ve iç pterygoid kas olmak üzere çiğneme kaslarında meydana gelen spazm sonucu ağız açıklığında kısıtlanma görülmektedir. Trismus ve postoperatif ağrı arasında güçlü bir ilişki vardır. Gömük yirmi yaş dişi cerrahisini takiben görülen trismus, cerrahi sonrası 1. ve 2. günlerde maksimum seviyededir. Genellikle cerrahi sonrası 7. günde tamamen geriler, bazı vakalarda 10. güne kadar devam edebildiği rapor edilmektedir.

ALVEOLER OSTEITIS (AO):

Alveoler osteitis (AO), diş çekimini takiben günler sonra ortaya çıkan şiddetli ve zonklayıcı ağrının ve ağız kokusunun mevcut olduğu klinik tablodur. AO lokalize bakteriyel enfeksiyonun birincil sonucudur. AO’nun lokalize bakteriyel enfeksiyonla veya sonradan meydana gelen fibrinoliz sonucunda oluştuğu düşünülmektedir.

ENFEKSIYONLAR:

Odontojenik enfeksiyonlar pre ve postoperatif durumlarda, en büyük grup olarak streptokokların mevcut olmasına karşın anaerobik mikroorganizmaların baskın olduğu miks tipte enfeksiyonlardır. Postoperatif enfeksiyona neden olan bakteriler çoğunlukla konakta yaşayan endojen bakterilerdir. Oral florada bulunan mikroorganizmalar lokal veya sistemik konak savunmasının bozulduğu anda patojenite kazanırlar.

KANAMA:

Kanama Operasyon sırasında (0.7%) ve sonrasında (0.1%) olmak üzere ikiye ayrılır, sebepleri lokal veya sistemik olabilir. Distoangular pozisyondaki veya derindeki dişlerde bunun yanında yaşlı hastalarda aşırı kanama olabilir. Sistemik hemoraji (hemofili A ya da B).Plazma kaynaklı veya rekombinant VIII kullanılır. Antitrombotik medikasyon (kumadin: warfarin sodyum) preoperatif periyotta heparin rejimine dönüştürülebilir.Lokal faktörler (yumuşak doku ve damar hasarı): Gaz tampon ile çekim soketlerine 45 dakika boyunca basınç yapın. Abzorbe olabilen jelatin sünger, traneksamik asit gibi fibrin stabilize edici faktörler kullanılarak sokete sutürlerle stabilize edilir. Kemik içi kanamalar: kemik mumu ile durdurulabilir.

KOMŞU DIŞLERE HASAR VERILMESI:

Komşu ikinci büyük azı dişte hasarı genelede gömülü yirmi yaş dişi aşırı eleve edilirken meydana gelmektedir. Cerrahi elevatörlerin doğru kullanımı bu komplikasyonu önlemektedir.

ALT ÇENE KIRIĞI (MANDIBULAR FRAKTÜRÜ)

Mandibular fraktür gömülü alt yirmi yaş diş çekimi sırasında çok nadir oluşan bir komplikasyondur.Diş çekimi yapılırken, dikkatsizlik ve aşırı kuvvet uygulanmasına bağlı olarak operasyon esnasında veya postoperatif dönemde alt çenede kırık görülebilir, bunun yanı sıra hastanın bazı sistemik veya lokal rahatsızlıkları da ilgili bölgede kemiğin zayıflamasına ve alt çene kırığına neden olabilmektedir.

GÖMÜK DIŞ ÇEKIMININ UYGUN OLMADIĞI DURUMLAR

-Dişin çekimi önemli anatomik noktaların devamlılığını kesintiye uğratacak ise ve aynı zamanda diş veya çevre dokuda bir patoloji yoksa çekimi düşünülmez.Örneğin;Alt çene siniriyle yakın komşulukta olan veya sinirin dişin arasından geçtiği durumlar.Alt çenede diş çekimi sırasında veya sonrasında çene kırığı gelişebilecek olan vakalarda çekim tercih edilmeyebilir.